گروه اقتصاد کلان: علی حیات‌نیا اقتصاد د ان د ر بررسی الزامات ایران برای بهره‌برد اری از عضویت د ر بریکس گفت: عضویت د ر بریکس و پیمان شانگهای می‌تواند به ایران د ر تحولات اقتصاد ی نقش پررنگ‌تری د هد ؛ به ویژه اینکه بریکس حد ود 27 د رصد GDP د نیا را د ارد و عموما قطب‌ها و اقتصاد های نوظهور د ر آن جای د ارند . اما مشکل اصلی اینجاست که بد ون عضویت د ر FATF و الزامات نظام اقتصاد جهانی، عملا منطقه‌ای شد ن و تشکیل پیمان‌های اقتصاد ی و عضویت د ر همگرایی‌های منطقه‌ای و اقتصاد ی نمی‌تواند نقش اساسی د اشته باشد ؛ به همین د لیل اگرچه کلیت موضوع مثبت است اما الزاماتش مانند FATF و الزامات جهانی، شرط کافی و اثرگذار آن است.
به گزارش «تجارت آنلاین»، اخیرا عضویت ایران د ر پیمان بریکس موضوع د اغ رسانه‌های د اخلی و بین‌المللی بود ه و هم مقامات و هم برخی از کارشناسان بر این عقید ه هستند که این عضویت می‌تواند تاثیر بسیار مهمی روی تجارت ایران بگذارد . د ر واقع طی یک سال اخیر رایزنی‌های گسترد ه تجاری توسط مقامات اقتصاد ی صورت گرفته و برخی از این رایزنی‌ها منجر به امضای توفقنامه‌های تجارت ترجیحی د و جانبه شد ه است. اما آمارهای تجارت پنج ماهه ایران نشان می‌د هد که د ست کم این توافقنامه‌های تجاری به مرحله عمل نرسید ه و حجم تجارت ایران د ر پنج ماهه اول سال نسبت به مد ت مشابه سال گذشته نه تنها رشد نکرد ه بلکه اتفاقا با کاهش چشمگیری مواجه شد ه است. به همین د لیل نسبت به گفتار مقامات اقتصاد ی مبنی بر توسعه تجارت شک و ترد ید ایجاد شد ه است. مسئله رشد تجارت ایران زمانی بیشتر اهمیت می‌کند که این موضوع حتی د ر لایحه برنامه هفتم توسعه نیز ورد توجه قرار گرفته و رشد بیش از 20 د رصد ی تجارت سالانه نیز پیش‌بینی شد ه است. حال با توجهبه وضعیت کنونی تجارت و انزوای اقتصاد ی، آیا ایران می‌تواند از مزایای عضویت بریکس بهره‌مند شود ؟ یا نه بریکس نیز مانند سایر توافقات تجاری صرفا د ر حد گفتار و شعار باقی خواهد ماند ؟ سفیر ایران د ر روسیه د ر واکنش به عضویت د ر بریکس گفت: ایران پس از عضویت د ر بریکس هم می‌تواند د ر تعاملات بیشتر با قد رت‌های نوظهور اقتصاد ی توان اقتصاد ی خود را افزایش د هد و هم از ظرفیت بزرگی که سازمان بریکس د ارد د ر راستای تأمین منافع ملی خود استفاد ه کند . این سخنان چقد ر با واقعیت‌های جامعه همخوان هستند ؟ این موضوعی که «تجارت» د ر گفتگو با علی حیات‌نیا اقتصاد د ان مورد بررسی قرار د اد ه است.
پذیرش FATF و الزامات نظام جهانی لازمه بهره‌برد اری از بریکس
علی حیات‌نیا اقتصاد د ان د رباره اهمیت عضویت ایران د ر بریکس و اینکه آیا این عضویت می‌تواند تجارت ایران را د ر سطح بین‌الملل ارتقا د هد یا خیر گفت: «د ر همه د نیا منطقه‌ای شد ن یا تشکیل رخ‌‌های تجاری یا از بین برد ن معافیت‌های مالیاتی و گمرکی و تشکیل گروه‌های اقتصاد ی منطقه‌ای می‌تواند د ر تجارت تاثیرگذار باشد . بریکس هم بحث کشورهای د ر حال توسعه و قطب‌های جد ید اقتصاد ی است که چند سالی است شکل گرفته و عضویت ایران د ر این گروه هم می‌تواند مثبت باشد ؛ عضویت د ر بریکس و پیمان شانگهای قابلیت این را د ارد که به ایران د ر تحولات اقتصاد ی نقش پررنگ‌تری د هد ؛ بریکس حد ود 27 د رصد GDP د نیا را د ارد و عموما قطب‌ها و اقتصاد های نوظهور د ر آن جای د ارند ». وی د ر اد امه عنوان کرد : «اما د ر ایران بد ون عضویت د ر FATF و پذیرش الزامات نظام اقتصاد جهانی، عملا منطقه‌ای شد ن و تشکیل پیمان‌های اقتصاد ی و عضویت د ر همگرایی‌های منطقه‌ای و اقتصاد ی نمی‌تواند نقش پررنگی د اشته باشد ؛ به همین د لیل اگرچه کلیت موضوع مثبت است اما الزاماتش مانند FATF و الزامات جهانی، شرط کافی و اثرگذار آن است». این کارشناس اقتصاد ی گفت: «شما نمی‌‌توانید با قطب‌های اقتصاد د نیا ارتباط ند اشته باشید اما با یک عضویت بخواهید این موضوع را جبران کنید . بنابراین باید حتما شرایط تعاملات فراتر از بریکس هم فراهم شود ». حیات‌نیا همچنین د ر اد امه افزود : «د رواقع برای توسعه تجارت ایران، بریکس شرط کافی و پذیرش FATF و پیوند با اقتصاد جهانی شرط لازم است. ما حتما باید FATF را د اشته باشیم و با غرب و جهان توسعه‌یافته هم ارتباط نزد یک‌تری د اشته باشیم. د ر شرایط کنونی می‌توانیم از مزایای عضویت د ر بریکس مانند بانک توسعه استفاد ه کنیم، که این د ر نوع خود یک مزیت است. به این ترتیب اگر ایران الزامات و شرایط را د اشته باشد می‌تواند از منابع مالی مثل کشور آرژانتین که د ر حال پیگیریست استفاد ه کند ». وی د ر اد امه گفت: «اگر بتوانیم یک سری مزیت‌های تجاری را د ر قالب تجارت با کشورها ایجاد کنیم شاید بتواند اثر کوتاه‌مد تی د اشته باشد ؛ اما موضوع این است که ما د ر د هه اخیر هیچ پیوند تجاری قوی با کشورهای پیرامون ند اشتیم و اگر حجم تجارت ایران را با همین کشورهای نوظهور هم بررسی کنیم، حجم آنچنان بالایی نیست». این کارشناس اقتصاد ی عنوان کرد : «د ر زمینه ترانزیت کمی بهتر عمل کرد یم؛ ارتباط با روسیه از خلال بریکس د ر این زمینه می‌تواند مثبت باشد . ما می‌توانیم با پررنگ کرد ن نقش ترانزیت به‌نحوی از مباد لات تجاری به نفع خود مان استفاد ه کنیم».
ظرفیت بریکس برای سرمایه‌گذاری خارجی د ر ایران
حیات‌نیا د ر اد امه به بحث امکان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از جانب کشورهای عضو بریکس د ر ایران پرد اخت و گفت: «موضوع سرمایه‌گذاری خارجی یک اد بیات جهانی د ارد ؛ آخرین آماری که د اریم 1.5 میلیارد د لار است؛ اما کشورهای عضو بریکس عموما کشورهایی نیستند که د ر شرکت‌های چند ملیتی یا از خارج از محد ود ه جغرافیایی خود شان سرمایه‌گذاری‌های پاید ار د اشته باشند و از آنجا که اقتصاد های نوظهور هستند ، برعکس وابستگی زیاد ی هم به جذب منابع د ارند ». وی اد امه می‌د هد : «بنابراین فکر می‌‌کنم د ر زمینه سرمایه‌گذاری خارجی عضویت د ر بریکس اثر پررنگی ند اشته باشد ؛ چون این کشورها عموما مقاصد سرمایه‌گذاری هستند به این د لیل که هنوز قابلیت رشد و توسعه را د ارند و نمی‌توانند مازاد ش را به کشورهای د یگر بد هند و ما باید ظرفیت د اخلی خود مان را تقویت کنیم».
موانع د اخلی صنعت ایران برای گسترش تجارت
این کارشناس اقتصاد ی د ر بخش د یگری از صحبت‌هایش به موانع د اخلی صنعت ایران به عنوان سد ی برای گسترش تجارت د ر سطح بین‌الملل پرد اخت و اظهار د اشت: «مشکل ما محیط کسب وکار است و این که که صنعت ما قابلیت رقابت‌پذیری منطقه‌ای و جهانی را ند ارد . ما هیچ‌گاه نتوانستیم صنایعمان را د ر مقابل مزیت‌های جهانی رشد د هیم و حتی نتوانستیم بخشی از نیاز جهانی را پوشش د هیم». وی همچنین بیان می‌کند «اگر صنایع ما بتوانند امکان رقابت‌پذیری د ر بازارهای جهانی را د اشته باشند ، این موضوع می‌تواند توسعه صنعت را مانند کاتالیزور بهبود د هد ؛ اما د ر شرایط کنونی ساختار صنعت ما بیشتر وابسته به مواد اولیه ارزان‌قیمت یا رانتی است». حیات‌نیا د ر اد امه به مشکلات د یگر صنعت کشور اشاره می‌کند و می‌گوید : « سوای از عد م امکان رقابت د ر سطح جهانی و وابستگی به مواد اولیه ارزان‌قیمت و رانتی، ما مشکل د انش و فناوری را د اریم؛ به خصوص د ر صنایع بزرگ که ما حتی نمی‌توانیم یک زنجیره صنعتی را تکمیل کنیم، مثل پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم و عملا به خاطر ند اشتن تعاملات علمی، فناوری و اقتصاد ی، صنعت ما یک صنعت محلی و شاید محلی - منطقه‌ای باشد ». این کارشناس اقتصاد ی د ر پایان عنوان می‌کند که نتیجه تمامی موارد فوق این است که د ر شرایط کنونی نمی‌توانیم د ر مناسبات تجارت جهانی نقش چند انی د اشته باشیم».
